Deel deze pagina
Een merkwaardige penning met de beeltenis van Karel V.
Raakvlak, de intergemeentelijke dienst archeologie Brugge en
ommeland voerde in 2006 opgravingen uit aan de Spinolarei. Hierbij
werden een aantal laatmiddeleeuwse bakstenen beerputten gevonden.
Naast aardewerk werden er ook enkele bijzondere stukken
aangetroffen, waaronder een penning en het handvat van een wapen.
De penning werd zeer gaaf teruggevonden, wat op het eerste zicht
verwonderlijk lijkt, maar toch niet zo merkwaardig is vermits ze
vervaardigd is uit een loodlegering. Lood is bijzonder
corrosiebestendig, zoals ook blijkt uit een bedelaarsinsigne, eveneens
gevonden op een middeleeuwse site te Brugge:
Beschrijving van de penning
Materiaal: gegoten lood of lood/tinlegering met restanten van zilverlaag.
28mm. diam.
3.98gr.
Voorzijde: Buste van de jonge Karel met hoed en halsketting van het Gulden Vlies
Omschrift: + OxMATERxDEIxMExMENTOxMEIx. (O Moeder Gods gedenk mij).
Kz: de 2 zuilen van Hercules staande in de zee, waaroverheen een banderol met de spreuk: PLVS
OVTER
Keerzijde: tussen de zuilen een Bourgondisch stokkenkruis met vuurslag, bekroond met de keizerskroon.
Omschrift: xAVExMARIAxGRACIAxPLENAxDOM'Sx (Wees gegroet Maria, vol van genade.
De Heer..)
Rand: effen met gietnaad
Deze penning is niet vermeld in de naslagwerken van Dugniolle of Van Mieris en is ook niet
gedateerd. De laatmiddeleeuwse datering van de vindplaats en van de overige vondsten in de
beerput laten er echter geen twijfel over bestaan dat de penning origineel is en gedateerd dient te
worden als ten vroegste laatmiddeleeuws.
Bij een eerste observatie zijn een aantal eigenaardigheden aan deze penning vast te stellen:
- de voorstelling van Karel V als jongeling zonder baard en met de typische hoed die we ook
zien op medailles van zijn grootvader Maximiliaan, is uniek onder de kleine historische
reken- of legpenningen en komt enkel voor bij enkele zeldzame grote historiepenningen
- deze penning is gegoten uit lood, terwijl de meeste rekenpenningen vervaardigd zijn in
koper of in zeldzame gevallen in zilver, maar zelden in lood
- dat het een gegoten exemplaar is zou kunnen duiden op een kopie, doch dit is uitgesloten
vermits er geen enkel ander exemplaar gekend is van deze penning
- de lijfspreuk van Karel V bevat een kleine schrijffout: ipv het gebruikelijke PLUS OULTRE
staat er PLUS OUTER
- het formaat van de penning sluit aan bij die van de rekenpenningen maar ongebruikelijk
voor rekenpenningen is de religieuze tekst
- de tekst is overgenomen uit het Ave Maria van Josquin des Prés en bevat dus noch de naam
noch de titel van Karel V
- de slotzin van het Ave Maria staat op de voorzijde van de penning en de aanvangszin op de
keerzijde
- het omschrift en scheiding ervan door een kruisje in acanthusbladmotief is nog volledig in
laatgotische stijl, aansluitend bij de penningen van de 15e eeuw, maar de gedetailleerdheid
en finesse van de 15de eeuw ontbreken totaal; men kan zelfs spreken van een naïeve, vrij
vereenvoudigde en vlakke voorstelling
Waarom de spreuk Plus Oultre en de Zuilen van Hercules?
Het devies Plus Oultre (oud-frans) of Plus Ultra(Latijn) is afgeleid van de Latijnse spreuk Nec plus
ultra. Deze spreuk wordt al duizenden jaren geassocieerd met de twee zuilen van Hercules, naam
voor de twee bergen aan weerszijden van de Straat van Gibraltar: de Monte Hacho in Noord-Afrika
en de Rots van Gibraltar in Spanje. Volgens de mythologie sloeg Hercules een bres in het
Atlasgebergte en creëerde hiermee de Straat van Gibraltar. Op de berg bracht hij de spreuk ‘Nec
Plus Ultra’ aan, wat betekent ‘verder niets’ of ‘het einde van de wereld’. Volgens een andere legende
ontmoette Hercules op een van zijn tochten de Titanenzoon Atlas. Deze had van Zeus een zeer
speciale straf gekregen. Hij moest nl. op het westelijke uiteinde van de wereld het hemelgewelf op
zijn schouders dragen. Hercules zou hem verlost hebben van deze last door de twee bergen / zuilen
te bouwen waarop Atlas het hemelgewelf kon laten rusten.
Karel V nam deze spreuk over maar veranderde ze in ‘Plus Ultra’ (steeds verder) om aan te tonen
dat de Straat van Gibraltar niet langer het einde van de wereld was. Amerika was nog maar net
ontdekt en Karel wou aangeven dat hij het lef had om nog verder te gaan. Spanje zal dan ook een
enorme koloniale expansie kennen onder zijn bewind. De tweede gedachte achter het embleem
was dat Karel de religieuze invloed van de orde van het Gulden Vlies zou expanderen voorbij de
Zuilen, dat wil zeggen zowel naar het Oosten ter bevrijding van Jeruzalem en ter bestrijding van de
Islam, als naar het Westen ter evangelisatie van de Nieuwe Wereld.
Dat de spreuk een schrijffout bevat, nl. “Plus Outer” ipv “Plus Oultre” kan dan ook te wijten zijn
aan het feit dat de graveur er nog niet mee vertrouwd was en er nog geen schriftelijke of
iconografische voorbeelden voor had.
Het omschrift – het ‘Ave Maria’ van josquin des Pres
Het omschrift vermeldt ook nog geen enkele van zijn titels, noch zijn naam, waardoor een datering
rond 1516 tot 1518 bevestigd wordt. De eerste gekende rekenpenningen waarop de spreuk
voorkomt dateren van 1518, wanneer Karel V naar Spanje reist om er zijn intrede te doen als
koning. Dit is twee jaar na het overlijden van zijn grootvader Ferdinand II van Aragon. In 1519
wordt hij ook nog eens keizer van het heilig Roomse rijk wanneer zijn grootvader aan vaderszijde,
Maximiliaan I komt te overlijden.
De tekst op voor- en keerzijde zijn in feite de aanvangs- en de slotzin uit de versie van het Ave
Maria door Josquin des Prez (ca. 1455-1521). Bijzonder is dat wat wij als voorzijde zien, de laatste
regel van het Ave Maria is en wat we als keerzijde zien de eerste regel van dit gebed geeft.
Josquin des Prez (vermoedelijk afkomstig van Doornik) was een Franstalig Vlaams musicus
(zanger en componist), die zeer gevraagd en geëerd werd over gans Europa. Hij wordt wel de
belangrijkste en meest vernieuwende componist van de gehele Renaissance genoemd. Vanaf 1504
tot zijn dood werkte hij in Bourgondië, waar hij nauwe banden onderhield met het hof van
Margaretha van Oostenrijk, landvoogdes over de Nederlanden. Het Ave Maria was bijzonder
populair in gans Europa tijdens de 2e helft van de 15e en het begin van de 16e eeuw.
Ave Maria
gratia plena
dominus tecum,
virgo serena.
Ave, cuius conceptio,
solemni plena gaudio,
coelestia terrestria
nova replet laetitia.
Ave, cuius nativitas
nostra fuit solemnitas,
ut lucifer lux oriens
verum solem praeveniens.
Ave, pia humilitas,
sine viro fecunditas,
cuius annuntiatio
nostra fuit salvatio.
Ave, vera virginitas,
immaculata castitas,
cuius purificatio
nostra fuit purgatio.
Ave, praeclara omnibus
angelicis virtutibus,
cuius assumptio
nostra glorificatio.
O mater Dei,
memento mei. Amen.
Conclusie:
De datering rond 1516 wordt gestaafd door volgende argumenten:
- de stijl van het omschrift is laatgotisch en kwam in de penningkunst haast niet meer voor na
1519, datum van overlijden van Maximiliaan I
- de iconografische voorstelling van Karel als jonge volwassene met de ketting van het Gulden
Vlies sluit aan bij het portret van Barend van Orley uit 1516
- de titel van Karel V als koning van Spanje of als keizer van het Heilig Roomse Rijk wordt
nog niet vermeld, aangezien hij pas in 1518 zijn plechtige intrede doet in Spanje en pas in
1519 Maximiliaan opvolgt als keizer van het Heilig Roomse Rijk
Het gaat hier wellicht om een lokale, niet-officiële productie in zeer beperkte oplage of om een
verworpen of niet-toegepast ontwerp
- er zijn voorlopig nog geen andere exemplaren gekend van deze penning
- de afwerking is van mindere kwaliteit en doet qua stijl denken aan de vaak karikaturaal
aandoende latere portretten van Karel V op de koperen muntjes genaamd ‘korte’.
Ook Dugniolle stelt vast dat de penningkunst vanaf Karel V sterk moet inboeten aan zorg en
kwaliteit in tegenstelling tot de verfijndheid en artistieke kwaliteiten onder de
Bourgondische vorsten tot en met Filips de Schone
- indien het een naslag of kopie zou zijn, dan zou er ook een origineel voorbeeld dienen te
bestaan - op dezelfde vindplaats trof men voornamelijk aardewerkrestanten aan uit de 15e
en 16e eeuw wat een latere productie uitsluit
- het religieuze omschrift overgenomen uit een compositie van Josquin des Prez wijst op een
andere, meer specifieke functie dan rekenpenning
- de spreuk ‘Plus Oultra’ werd verkeerd gespeld en duidt op een gebrekkige kennis
- de penning is gegoten in lood of in een tin/lood legering wat vrij uitzonderlijk is en kan
duiden op een eenvoudige alleenstaande productie
Om af te sluiten zou ik willen een oproep doen aan verzamelaars om ons te laten weten of zij
eventueel gelijkaardige penningen kennen.
Zij kunnen dit melden aan Raakvlak, de archeologische dienst van Brugge via volgend emailadres:
Bibliografie:
Dugniolle, Le Jeton Historique des Dix-Sept Provinces des Pays-Bas. Bruxelles 1876
Historie der Nederlandsche Vorsten, uit de Huizen van Beyere, Borgonje en Oostenrijk, 's-Gravenhage
1732-1735, 3 delen
Met dank aan Dhr.Roland Decock, vrijwillig medewerker bij Raakvlak,
Lea Vandenbruwaene
Bodemvondst, Hans Bostelaar.
Geperforeerde penning Karel V (1506-1555).
Variant op de penning, gevonden door de archeologische dienst "Raakvlak" Brugge
Materiaal: Lood/tin legering.
Massa: 5 gram.
Diameter: 30 mm.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. Ca. 1516-1630
Voorzijde: Aanziende buste van de jonge Karel V met hoed en omhangen met de halsketting van het Gulden Vlies
Omsloten door het omschrift:
O. MATER . DEI . ME . MEИTO . MEI .
Wat wil zeggen: O Moeder Gods gedenk mij.
Keerzijde: De 2 zuilen van Hercules staande in de zee,
waaroverheen een banderol met de Latijnse spreuk:
PLVS OVTER
Wat wil zeggen: Steeds verder.
Tussen de zuilen een Bourgondisch stokkenkruis met vuurslag,
bekroond met de keizerskroon.
Omsloten door het omschrift:
AVE . MARIA . GRACIA . PLEИA . DOM'S .
Wat wil zeggen: Wees gegroet Maria, vol van genade.
Lit.: Collectie Raakvlak Brugge, BR06/SP/1/35/A/490.
Gefragmenteerde penning Karel V (1506-1555).
Materiaal: Brons.
Massa: 59 gram. bij uitgifte ca. 84 gram.
Diameter: 67 mm.
Medailleur: Hans Schwartz.
Aanmaakplaats: Hongarije of Oostenrijk.
Datering: 1519.
Voorzijde: Opgekleed nog jong borstbeeld met cape,
van Karel V naar rechts gewend, getooid met een hoed.
Omschrift:
KAROLVS . V . ROM . IMP
. IMP . HISPAN . REX .
Voluit: Carolus V (Quinquius) romanorum imperator hispaniae rex
Wat
wil zeggen: Karel V, Rooms keizer koning van Spanje.
Keerzijde: Blanco.
Lit.: Habich Jahrb. XXVII, pag 53; British museum G3.SpMIII.3.
Enkelzijdige penning Karel V 1521
Materiaal: Ziver (Ag)
Massa: 21,14 gram.
Diameter: Ø 41 mm.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: 1521
Voorzijde: Binnen
een parelcirkel.
Opgekleed, jong borstbeeld met cape,
van Karel V naar links gewend.
Getooid met een platte hoed.
Het gesplitst jaartal ter weerszijden van Karel V,
in Romeinse cijfers/letters.
MD / XXI
1521
Omschrift:
KAROLVS . DG . ROMA . IMPER . HISPANIARV REX
.
Karel (V), bij de gratie Gods Rooms keizer koning van Spanje.
Keerzijde: Blanco.
Lit.: van Mieris II, nr.142.
Enkelzijdige penning Karel V 1521
Materiaal: Lood/tin legering.
Massa: 33,96 gram.
Diameter: Ø 44 mm.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: 1521
Voorzijde: Binnen een parelcirkel.
Opgekleed, jong borstbeeld
met cape,
van Karel V naar links gewend.
Getooid met een platte hoed.
Het gesplitst jaartal ter weerszijden van Karel V,
in Romeinse cijfers/letters.
MD / XXI
1521
Omschrift:
KAROLVS
. DG . ROMA . IMPER . HISPANIARV REX .
Karel (V), bij de gratie Gods Rooms keizer koning van Spanje.
Keerzijde: Blanco.
Lit.: van Mieris II, nr.142.
Bodemvondst Rob (Rakker), en geschonken aan het museum van Axel.
Kerkelijke legpenning, naar aanleiding van de kroning van Keizer Karel door paus Clemens VII in 1530.
Materiaal: Lood/tin legering
Massa: Onbekend.
Diameter: 30 mm.
Aanmaakplaats: Antwerpen.
Datering: 1530
Voorzijde: Binnen een parelrand,
het wapen van Karel V.
Een dubbel koppig gekroonde adelaar van het keizerschap.
Met daarrond de legende:
QVÆ DEI . DEO, QVÆ CÆSA . CÆSARI.
Wat wil zeggen: Aan God wat van god is, aan de keizer wat van de keizer is.
Keerzijde: Binnen een cirkel, in vijf regels:
A . PAPA / CLEM . VII / CÆSA°R ° CO / RONATVR / AN.1530
Wat wil zeggen: Door paus Clemens VII tot keizer gekroond anno 1530.
In de buitenbaan:
Aanmuntingteken handje, voor Antwerpen.
CAROL . V . PATRE ° BRVGN . GANDÆ ° NATVS,
Vrij vertaald: Karel V van het vaderland Bourgondië, geboren te Gent.
Karel V wordt geboren in Gent op 24 februari 1500. Hij is de zoon Filips I van Habsburg ('Filips de Schone') en Johanna van Aragon ('Johanna de waanzinnige'). Door het overlijden van zijn vader in 1506 erft Karel op 6-jarige leeftijd diens titels in de Lage Landen. Het regentschap komt in handen van keizer Maximiliaan, zijn grootvader, die Margaretha als landvoogdes aanstelt. Als hij vijftien wordt, wordt Karel ingehuldigd als heer der Nederlanden.
De Nederlandse gewesten vormen echter maar een klein gedeelte van het rijk van Karel V. Op 15 april 1516 wordt Karel in Brussel tot koning van Spanje uitgeroepen nadat zijn grootvader van moederszijde, Ferdinand V van Aragón, is overleden. In 1519 wordt hij, na de dood van zijn grootvader keizer Maximiliaan, door de Duitse keurvorsten zogenaamd 'gekozen' tot Rooms-koning en toekomstige keizer van het Heilige Roomse Rijk (de kiezers waren omgekocht!). Op 23 oktober 1520 vindt zijn kroning plaats te Aken. Tegelijkertijd zorgen de conquistadores voor een adembenemende uitbreiding van de bezittingen in Zuid- en Midden-Amerika. Deze koloniën vallen rechtstreeks onder de Spaanse kroon (dus onder Karel V). In 1526 treedt Karel in het huwelijk met Isabella van Portugal. Zij krijgen één zoon, Filips II, en twee dochters, Maria en Johanna.
Door politieke en dynastieke ontwikkelingen verwerft Karel V een ongekende macht die zelfs die van Karel de Grote ver overtreft.
Het Heilige Roomse Rijk van Karel is bepaald geen samenhangend geheel. Het bestaat uit een groot aantal vorstendommen en vorstendommetjes, er is geen rijkshoofdstad en dus geen administratief centrum. Het valt voor Karel dan ook niet mee om zijn grote rijk in stand te houden. Vooral de enorme afstanden spelen hem parten. Daarnaast heeft Karel ook volop vijanden van vlees en bloed. Zijn grootste rivaal is Frans I van Frankrijk, die in 1519 eveneens een gooi naar het keizerschap heeft gedaan. Diens territorium wordt, met uitzondering van de Atlantische kust, geheel omsingeld door Karels bezittingen. De oorlog met Frankrijk verloopt rampzalig voor de Fransen. Frans I wordt in 1525 gevangen genomen als zijn leger in Pavia (vlakbij Milaan) wordt verslagen. Kort na zijn vrijlating, een jaar later, hervat hij echter de strijd. Ditmaal gesteund door Hendrik VIII van Engeland en paus Clemens VII die de keizerlijke troepen graag uit Italië wil hebben. De Paus wordt echter in 1527 in Rome gevangen genomen en gedurende zeven maanden vastgehouden. De oorlog eindigt in 1529 met de vrede van Cambrai. Frans I ziet af van zijn claims op Italië en Karel V draagt Bourgondië over aan Frankrijk. De paus kroont Karel V (verplicht), op 24 februari 1530 in de Sint-Petroniusbasiliek te Bologna, officieel tot keizer van het Heilige Roomse Rijk.
Het zou dan ook de laatste keer zijn dat een keizer door de paus gekroond werd.
Kroning Karel V 1530
Enkelzijdige herdenkingspenning/medaille
"Kroning Keizer Karel"
door paus Clemens VII te Bologna in 1530.
Pengat voor ophanging.
Materiaal: Brons.
Bewerking: Gegoten.
Massa: 129,63.
Diameter: 83 mm.
Aanmaakplaats: Italie.
Datering: 1530
Voorzijde: Gelegen op een glad veld.
De buste van Keizer Karel V naar rechts.
Omschrift:
CAROLVS.V.IMP.BONON. CORONATVS.M.D.XXX.
Karel V gekroond tot keizer in Bologna in 1530
Keerzijde: Blanco.
Lit.: Armand I, 137; Bömer,614.
____________________________________________
Bodemvondst, Aad Dulfer.
Enkelzijdige gefragmenteerde penning op Keizer Karel V (?)
Plooischade.
Spijkergat voor ophanging.
Materiaal: Lood/tin legering
Massa: 15 gram.
Diameter: 47 mm.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. Ca. 1535-1550
Voorzijde: Oudere Keizer Karel naar links gewend,
Op het hoofd een platte slappe (zwart)vilten hoed.
"Milanese bonnet"
Omhangen met de keten van de "Orde van het Gulden Vlies".
Voorzien van een omschrift (onleesbaar) tussen twee cirkels.
Keerzijde: Blanco.
Bodemvondst, Hans Bostelaar.
Gefragmenteerde penning op Keizer Karel V (?)
Materiaal: Lood/tin legering
Massa: 6 gram.
Diameter: 28 mm.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. Onbekend.
Voorzijde: Buste van Keizer Karel (?) naar rechts gewend,
getooid met platte hoed.
Voorzien van een omschrift (onleesbaar) tussen twee cirkels.
Keerzijde: Legende/omschrift (onleesbaar) tussen twee cirkels.
Centraal, niet nader te bepalen afbeelding.
Bodemvondst, Philippe Legrand.
Gefragmenteerde gedenkpenning op Keizer Karel V,
op zijn overwinning in Tunis 1536.
Materiaal: Lood/tin legering
Massa: 3,64 gram.
Diameter: 28 mm.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. Ca. 1536
Voorzijde: Buste van een gekroonde Keizer Karel naar links gewend,
Voorzien van een legende/omschrift tussen twee cirkels.
LA ° GRACE ° DE ° DIEV ° QVI ° EST ° GRANDE °
Gedenkpenning op Keizer Karel V
stelt zijn zoon prins Philips van Spanje voor aan de Nederlanden.
Materiaal: Tin.
Massa: Onbekend.
Diameter: 40,6 mm.
Vervaardiger: Leone Aretino 1509-1590
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. 1549
Voorzijde: Binnen een parelcirkel.
Het geharnast borstbeeld van Keizer Karel V,
omhangen met de orde van het "Gulden Vlies".
Een ordelint en lauwerkrans.
Achter Karel V, zijn zoon prins Philips van Spanje
Omschrift:
. IMP . CAR . V . ET . PHI . PRINC . ISP .
Imperator Carolus V et Philippus princ Hispaniarum
Keizer Karel V en prins Philips van Spanje.
Gedenkpenning op Keizer Karel V
stelt zijn zoon prins Philips van Spanje voor aan de Nederlanden.
Boorgat, voor ophanging.
Materiaal: Brons.
Massa: 40,7 gram.
Diameter: 42,2 mm.
Vervaardiger: Leone Aretino 1509-1590
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. 1549
Voorzijde: Binnen een parelcirkel.
Het geharnast borstbeeld van Keizer Karel V,
omhangen met de orde van het "Gulden Vlies".
Een ordelint en lauwerkrans.
Achter Karel V, zijn zoon prins Philips van Spanje
Omschrift:
. IMP . CAR . V . ET . PHI . PRINC . ISP .
Imperator Carolus V et Philippus princ Hispaniarum
Keizer Karel V en prins Philips van Spanje.
Gedenkpenning op keizer Karel V zijn overleden echtgenote,
Isabella van Portugal (+ 1539).
Materiaal: Tin. (Afslag op zilveren penning)
Massa: Onbekend.
Diameter: Ø 37 mm.
Vervaardiger: Jacques Jonghelinck naar model van Leone Leoni Aretino.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. Ca. 1555
Voorzijde: Borstbeeld van keizer Karel V, naar rechts gewend.
Op het hoofd een lauwerkrans,
geïnspireerd naar een portret van Titiaan.
Omsloten met een omschrift:
IMP . CAES . CAR / OLVS . V . AVG ..
Voluit: Imperator Caesari Carolus V Augustus.
Keerzijde: Borstbeeld van keizerin Isabella naar links gewend.
Gekleed in rijk geborduurd kleed, met hangend juweel.
Het haar ingevlochten op de bovenkant van het hoofd.
Omsloten met een omschrift:
. DIVA . ISABELLA . CA / ROLI . V . VX
Isabella echtgenote van Karel V
Lit.: F. van Mieris nr.236,2.; Armand I, 168,24; Toderi/Vannel 51; Bernhart 169-2.;
Smolderens pag.417-424; Attwood pag.88 fig.24-25.
Isabelle de Portugal huwde Karel V in 1526 en stierf in 1539. Haar medaille werd waarschijnlijk door Keizer Karel V besteld van Leone Leoni tijdens het verblijf van de kunstenaar in Brussel in 1549. Het wordt hier geassocieerd met een vertegenwoordiging van de keizer geïnspireerd door een portret van Titiaan, die diende voor de Leoni-medaille ter herdenking van de overwinning van Mühlberg.
Gedenkpenning op keizer Karel V zijn overleden echtgenote,
Isabella van Portugal (°1503 - † 1539).
Materiaal: Zilver (Ag)
Massa: 23,64 gram.
Diameter: Ø 36 mm.
Vervaardiger: Jacques Jonghelinck naar model van Leone Leoni Aretino.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. Ca. 1555
Voorzijde: Borstbeeld van keizer Karel V, naar rechts gewend.
Op het hoofd een lauwerkrans,
geïnspireerd naar een portret van Titiaan.
Omsloten met een omschrift:
IMP . CAES . CAR / OLVS . V . AVG ..
Voluit: Imperator Caesari Carolus V Augustus.
Keerzijde: Borstbeeld van keizerin Isabella naar links gewend.
Gekleed in rijk geborduurd kleed, met hangend juweel.
Het haar ingevlochten op de bovenkant van het hoofd.
Omsloten met een omschrift:
. DIVA . ISABELLA . CA / ROLI . V . VX
Isabella echtgenote van Karel V
Lit.: F. van Mieris nr.236,2.
Armand I, 168,24.
Toderi/Vannel 51.
Bernhart 169-2.
Smolderens pag.417-424.
Attwood pag.88 fig.24-25.
Isabelle de Portugal huwde Karel V in 1526 en stierf in 1539. Haar medaille werd waarschijnlijk door Keizer Karel V besteld van Leone Leoni tijdens het verblijf van de kunstenaar in Brussel in 1549. Het wordt hier geassocieerd met een vertegenwoordiging van de keizer geïnspireerd door een portret van Titiaan, die diende voor de Leoni-medaille ter herdenking van de overwinning van Mühlberg.
Enkelzijdige gedenkpenning op keizer Karel V.
Materiaal: Tin. (Afslag op zilveren penning)
Massa: Onbekend.
Diameter: Ø 41 mm.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. Ca. 1550
Voorzijde: Geharnast borstbeeld van keizer Karel V,
naar rechts gewend.
Op het hoofd een lauwerkrans,
geïnspireerd naar een portret van Titiaan.
Omhangen met de keten van de "Orde van het Gulden Vlies".
De achtergrond versiert met gepunte motieven.
Omsloten met een omschrift:
. IMPERA . CAES . CAROLVS . V . AVG
Voluit: Imperator Caesari Carolus V Augustus.
Keerzijde: Blanco.